*ေၿပာသင္႔ေသာစကား /မေၿပာသင္႔ေသာ စကား*

                                                  တိရစၧာနကထာသုတၱာန္

ရဟန္းတို႔ ...မ်ားျပားေသာ စ်ာန္ မဂ္ဖိုလ္ နိဗၺာန္၏ တိုက္႐ိုက္ ဖီလာကန္႔လန္႔ျဖစ္ေသာ တိရစၧာနကထာ စကားကို မေျပာကုန္ရာ။ ယင္း တိရစၧာနကထာစကားကား အဘယ္နည္း?

၁။  ရာဇကထာ     = မင္းႏွင့္ စပ္ေသာစကား,
၂။ ေစာရကထာ     = ခိုးသား ဓားျပႏွင့္ စပ္ေသာစကား,
၃။ မဟာမတၱကထာ     = အမတ္ႀကီး (ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္)ႏွင့္ စပ္ေသာစကား,
၄။ ေသနာကထာ     = စစ္သည္ (စစ္တပ္)ႏွင့္ စပ္ေသာစကား,
၅။ ဘယကထာ     = ေၾကာက္မက္ဖြယ္ႏွင့္ စပ္ေသာစကား,   
၆။ ယုဒၶကထာ     = စစ္ထိုးျခင္း (တိုက္ပြဲ)ႏွင့္ စပ္ေသာစကား
၇။ အႏၷကထာ     = စားဖြယ္ႏွင့္ စပ္ေသာစကား,
၈။ ပါနကထာ     = ေသာက္ဖြယ္ႏွင့္ စပ္ေသာစကား,
၉။ ဝတၳကထာ     = အဝတ္ႏွင့္ စပ္ေသာစကား,
၁ဝ။သယနကထာ     = အိပ္ရာေနရာႏွင့္ စပ္ေသာစကား,
၁၁။မာလာကထာ     = ပန္းႏွင့္ စပ္ေသာစကား,
၁၂။ဂႏၶကထာ     = နံ႔သာႏွင့္ စပ္ေသာစကား,
၁၃။ဉာတိကထာ     = ေဆြမ်ဳိးႏွင့္ စပ္ေသာစကား,
၁၄။ယာနကထာ     = ယာဥ္ႏွင့္ စပ္ေသာစကား,
၁၅။ဂါမကထာ     = ရြာႏွင့္ စပ္ေသာစကား,
၁၆။နိဂမကထာ     = နိဂုံးႏွင့္ စပ္ေသာစကား,
၁၇။နဂရကထာ     = ၿမိဳ႕ႏွင့္ စပ္ေသာစကား,
၁၈။ဇနပဒကထာ     = နယ္ (တိုင္းနယ္-ျပည္နယ္)ႏွင့္ စပ္ေသာစကား,
၁၉။ဣတၳိကထာ     = အမ်ဳိးသၼီးႏွင့္ စပ္ေသာစကား,
၂ဝ။သူရကထာ     = သူရဲေကာင္းႏွင့္ စပ္ေသာစကား,
၂၁။ဝိသိခါကထာ     = လမ္းႏွင့္ စပ္ေသာစကား,
၂၂။ကုမ႓႒ာနကထာ     = ေရခပ္ဆိပ္ႏွင့္ စပ္ေသာစကား,
၂၃။ပုဗၺေပတကထာ     = ေသလြန္ၿပီးသူႏွင့္ စပ္ေသာစကား,
၂၄။နာနတၱကထာ     = အေထြေထြႏွင့္ စပ္ေသာစကား,
၂၅။ေလာကကၡာယိကကထာ     = ေလာကအေၾကာင္းႏွင့္ စပ္ေသာစကား,
၂၆။သမုဒၵကၡာယိကကထာ     = သမုဒၵရာအေၾကာင္းႏွင့္ စပ္ေသာစကား,
၂၇။ ဣတိဘဝါဘဝကထာ     = ႀကီးပြားျခင္း ဆုတ္ယုတ္ျခင္းႏွင့္ စပ္ေသာစကား,
၂၈။ပုရိသကထာ     = အမ်ဳိးသားႏွင့္ စပ္ေသာစကား,
၂၉။ အရညကထာ     = ေတာႏွင့္ စပ္ေသာစကား,  

၃ဝ။ပဗၺတကထာ     = ေတာင္ႏွင့္ စပ္ေသာစကား,
၃၁။နဒီကထာ     = ျမစ္ႏွင့္ စပ္ေသာစကား,
၃၂။ ဒီပကထာ     = ကြၽန္းႏွင့္ စပ္ေသာစကား ----
       ဤသို႔ေသာ စကားတို႔တည္း။ ထိုသို႔ မေျပာသင့္ျခင္းသည္ အဘယ္အေၾကာင္းေၾကာင့္နည္း?
            ရဟန္းတို႔ ...ဤစကားသည္ အက်ဳိးစီးပြားႏွင့္ မစပ္၊ မဂ္တည္းဟူေသာ အက်င့္ျမတ္၏ အစ မဟုတ္၊ သံသရာဝဋ္ဆင္းရဲဒုကၡမွ ၿငီးေငြ႕ရန္, တပ္မက္ျခင္း ရာဂကင္းရန္, တပ္မက္ျခင္း ရာဂခ်ဳပ္ၿငိမ္းရန္, ကိေလသာ ဟူေသာ အပူခပ္သိမ္းမွ ၿငိမ္းေအးရန္, သစၥာေလးပါးကို ထူးေသာဉာဏ္ျဖင့္ ထိုးထြင္းသိရန္, အရိယမဂ္ဉာဏ္ကို ကိုယ္တိုင္မ်က္ေမွာက္ ထြင္းေဖာက္သိျမင္ရန္, တဏွာမွ ထြက္ေျမာက္ရန္ မျဖစ္။

              ရဟန္းတို႔ ...သင္တို႔ ေျပာဆိုလိုသည္ ရွိေသာ္ ----
၁။    ဤကား ဒုကၡအရိယသစၥာတရားတည္းဟု ေျပာဆိုကုန္ရာ၏၊
၂။    ဤကား ဒုကၡျဖစ္ေၾကာင္း သမုဒယအရိယသစၥာတရားတည္းဟု ေျပာဆိုကုန္ရာ၏၊
၃။    ဤကား ဒုကၡခ်ဳပ္ရာ နိဗၺာန္ (= နိေရာဓအရိယသစၥာ) တရားတည္းဟု ေျပာဆိုကုန္ရာ၏၊
၄။    ဤကား ဒုကၡခ်ဳပ္ရာ နိဗၺာန္သို႔ ေရာက္ေၾကာင္းက်င့္စဥ္ (= မဂၢအရိယသစၥာ) တရားတည္းဟု ေျပာဆို ကုန္ရာ၏၊
ထိုသို႔ ေျပာဆိုသင့္ျခင္းသည္ အဘယ္အေၾကာင္းေၾကာင့္ နည္းဟူမူ ----
ရဟန္းတို႔ ...ဤစကားသည္ အက်ဳိးစီးပြားႏွင့္ စပ္၏၊ မဂ္တည္းဟူေသာ အက်င့္ျမတ္၏ အစ ျဖစ္၏၊ သံသရာဝဋ္ဆင္းရဲဒုကၡမွ ၿငီးေငြ႕ရန္, တပ္မက္ျခင္း ရာဂကင္းရန္, တပ္မက္ျခင္း ရာဂခ်ဳပ္ရန္, ကိေလသာအပူ ခပ္သိမ္းမွ ၿငိမ္းေအးရန္, သစၥာေလးပါးကို ထူးေသာဉာဏ္ျဖင့္ ထိုးထြင္းသိရန္, အရိယမဂ္ဉာဏ္ကို ကိုယ္တိုင္ မ်က္ေမွာက္ ထြင္းေဖာက္သိျမင္ရန္, တဏွာမွ ထြက္ေျမာက္ရန္ ျဖစ္၏။ ရဟန္းတို႔ ...ထိုေၾကာင့္ သင္တို႔သည္
၁။    ဤကား ဒုကၡအရိယသစၥာတည္းဟု သိေအာင္ ႀကိဳးစားအားထုတ္ရမည္။
၂။    ဤကား ဒုကၡျဖစ္ေၾကာင္း သမုဒယအရိယသစၥာတည္းဟု သိေအာင္ ႀကိဳးစားအားထုတ္ရမည္။
၃။    ဤကား ဒုကၡခ်ဳပ္ရာနိဗၺာန္ (= နိေရာဓအရိယသစၥာ) တည္းဟု သိေအာင္ ႀကိဳးစားအားထုတ္ရမည္။
၄။    ဤကား ဒုကၡခ်ဳပ္ရာ နိဗၺာန္သို႔ ေရာက္ေၾကာင္း က်င့္စဥ္ (= မဂၢအရိယသစၥာ) တည္းဟု သိေအာင္ ႀကိဳးစား အားထုတ္ရမည္ဟု မိန္႔ေတာ္မူ၏။ (သံ၊၃၊၃၆၈။)
[မွတ္ခ်က္ ---- ဤအထက္ပါ (၃၂)ပါးေသာ တိရစၧာနကထာအမည္ရေသာ စကားတို႔တြင္ အမွတ္ (၂၈) = ပုရိသကထာ = အမ်ဳိးသားႏွင့္စပ္ေသာ စကားမွာ အခ်ဳိ႕မူတို႔၌သာ ပါ၍ အခ်ဳိ႕မူမ်ား၌ မပါေပ။ တစ္ဖန္ အမွတ္ (၂၉), (၃ဝ), (၃၁), (၃၂) ျဖစ္ၾကသည့္ ေတာ-ေတာင္-ျမစ္-ကြၽန္းႏွင့္ စပ္ေသာ စကားေလးမ်ဳိးတို႔ကား ပါဠိေတာ္၌ တိုက္႐ိုက္ပင္ မလာေသာ္လည္း ပါဠိေတာ္၌ တိုက္႐ိုက္လာသည့္ ေနာက္ဆုံး တိရစၧာနကထာ ျဖစ္သည့္ - ဣတိဘဝါဘဝကထာ = ႀကီးပြားျခင္း ဆုတ္ယုတ္ျခင္းႏွင့္ စပ္ေသာ စကားရပ္၏ေနာက္တြင္ လာရွိေသာ ဣတိဘဝါဘဝကထံ ဣတိ ဝါ - ဟူေသာပုဒ္ဝယ္ ဣတိ ဝါ-၌ တည္ရွိေသာ ဣတိ-သဒၵါျဖင့္ သိမ္းက်ဳံးေရတြက္၍ ယူထားျခင္း ျဖစ္သည္။

      တာ ဟိ ပါဠိယံ သ႐ူပေတာ အနာဂတာပိ အရည-ပဗၺတ-နဒီ-ဒီပကထာ ဣတိ-သေဒၵန သဂၤေဟတြာ သဂၢေမာကၡာနံ တိရစၧာနဘာဝေတာ ''ဒြတၱိ ံသ တိရစၧာနကထာ''တိ ဝုတၱာ။ (မဟာဋီ၊၁၊၁၄၈။)]
ဒသကထဝတၳဳနိႆိတံ သပၸါယံ၊ တမၸိ မတၱာယ ဘာသိတဗံၺ။ (ဝိသုဒၶိ၊၁၊၁၂၄။)
         ကထာဝတၳဳဆယ္ပါးကို မွီေနေသာ စကားမ်ဳိးကား ေယာဂါဝစရပုဂၢိဳလ္မြန္သည္ ေျပာဆိုသင့္ေသာ သပၸါယ စကားပင္ ျဖစ္၏။ ထိုသပၸါယစကားကိုလည္း အတိုင္းအရွည္ျဖင့္သာ ေျပာဆိုရမည္။ ကထာဝတၳဳ ဆယ္ပါးမွာ ေအာက္ပါအတိုင္း ျဖစ္၏။
၁။    အပၸိစၧကထာ     = အလိုနည္းျခင္းႏွင့္ စပ္ေသာစကား,
၂။    သႏၲဳ႒ိကထာ     = ေရာင့္ရဲလြယ္ျခင္းႏွင့္ စပ္ေသာစကား,
၃။    ပဝိေဝကကထာ = ကာယဝိေဝက-စိတၱဝိေဝက-ဥပဓိဝိေဝက ဟူေသာ ကင္းကင္းရွင္းရွင္း ေနမႈ ဝိေဝက သုံးမ်ဳိးႏွင့္ စပ္ေသာစကား,

[၁။ ကာယဝိေဝက = တစ္ကိုယ္ေရ တစ္ကာယ ကင္းကင္းရွင္းရွင္း ေနျခင္း,
 ၂။ စိတၱဝိေဝက = ဥပစာရ-အပၸနာ ႏွစ္မ်ဳိးျပားေသာ သမာဓိ တစ္ခုခုကို ထူေထာင္လ်က္ စိတ္ကို နီဝရဏ အညစ္အေၾကးတို႔မွ ကင္းရွင္း ေစလ်က္ ေနျခင္း,
 ၃။ ဥပဓိဝိေဝက = ဥပဓိေလးျဖာတို႔မွ ကင္းဆိတ္ရာ နိဗၺာန္ကို အာ႐ုံ ျပဳလ်က္ေနျခင္း]
 ၄။    အသံသဂၢကထာ    =     ေရာေရာေႏွာေႏွာ မေနထိုင္ျခင္းႏွင့္ စပ္ေသာစကား,
 ၅။    ဝီရိယာရမ႓ကထာ     = ႀကိဳးစားအားထုတ္မႈ ဝီရိယႏွင့္ စပ္ေသာစကား,
 ၆။    သီလကထာ     = သီလႏွင့္ စပ္ေသာစကား,
 ၇။    သမာဓိကထာ     = သမာဓိႏွင့္ စပ္ေသာစကား,
 ၈။    ပညာကထာ     = ပညာႏွင့္ စပ္ေသာစကား,
 ၉။    ဝိမုတိၱကထာ     =     ကိေလသာတို႔မွ လြတ္ေျမာက္ေသာ ဝိမုတၱိ အရဟတၱဖိုလ္ႏွင့္စပ္ေသာစကား,
၁ဝ။    ဝိမုတၱိဉာဏဒႆနကထာ    =     အရဟတၱဖိုလ္ဝိမုတၱိကို ဆင္ျခင္ေသာ ပစၥေဝကၡဏာဉာဏ္ႏွင့္ စပ္ေသာ စကား ----ဤသည္တို႔ကား ကထာဝတၳဳ ဆယ္ပါးတို႔တည္း။ ယင္းကထာဝတၳဳ ဆယ္ပါးကို မွီေနေသာ စကားသည္ သပၸါယစကား ေျပာသင့္ေသာစကား မည္ေပ၏။

             သို႔ေသာ္ ေျပာသင့္ေသာ အတိုင္းအတာႏွင့္သာ ေျပာရမည္ ျဖစ္သည္။ အရဟတၱဖိုလ္ အထြတ္တပ္ထားေသာ မဂ္ဉာဏ္ ဖိုလ္ဉာဏ္ နိဗၺာန္ကို မ်က္ေမွာက္ျပဳရန္ လိုလား ေတာင့္တလ်က္ရွိေသာ သူေတာ္ေကာင္းသည္ သမထ ဝိပႆနာ ဘာဝနာက်င့္စဥ္ လုပ္ငန္းခြင္အတြင္း၌ မေျပာ သင့္ေသာ တိရစၧာနကထာစကားမ်ားကို အလြန္႔အလြန္ ေဝးစြာ ေရွာင္ရွားလ်က္ ဆယ္ပါးေသာ သပၸါယကထာ စကားကိုသာ ဉာဏ္ျဖင့္ ႏႈိင္းစာတိုင္းတာလ်က္ ေျပာသင့္႐ုံသာ ေျပာဆိုမိရန္ ႀကိဳးစားအားထုတ္ျခင္းျဖင့္ ဘုရား ရွင္၏ အဆုံးအမေတာ္ကို ႐ိုေသစြာ ဦးထိပ္ရြက္ ပန္ဆင္ေလရာသည္။

                                         (နိဗၺာနဂါမိနိပဋိပဒါပထမတြဲ-ဖားေအာက္ဆရာေတာ္)